Fructose

Fructose, of fruitsuiker, is een eenvoudig ketonaal monosaccharide dat in veel planten wordt aangetroffen, waar het vaak aan glucose wordt gebonden om de disaccharidesucrose te vormen. Het is een van de drie voedingsmonosachariden, samen met glucose en galactose, die tijdens de spijsvertering rechtstreeks in het bloed worden opgenomen. Fructose werd in 1847 ontdekt door de Franse chemicus Augustin-Pierre Dubrunfaut. De naam "fructose" werd in 1857 bedacht door de Engelse chemicus William Allen Miller. Pure, droge fructose is een zoete, witte, geurloze, kristallijne vaste stof en is de meest in water oplosbare van alle suikers. Fructose wordt aangetroffen in honing, boom- en wijnstokken, bloemen, bessen en de meeste wortelgroenten.

Commercieel is fructose afkomstig van suikerriet, suikerbieten en maïs. High-fructose glucosestroop is een mengsel van glucose en fructose als monosacchariden. Sucrose is een verbinding waarvan één molecuul glucose covalent is gekoppeld aan één molecuul fructose. Alle vormen van fructose, inclusief fruit en sappen, worden gewoonlijk aan voedingsmiddelen en dranken toegevoegd voor smaak en smaakverbetering en voor het bruinen van sommige voedingsmiddelen, zoals gebakken goederen. Jaarlijks wordt ongeveer 240.000 ton kristallijne fructose geproduceerd.

Overmatig gebruik van fructose (vooral van met suiker gezoete dranken) kan bijdragen aan insulineresistentie, obesitas, verhoogd LDL-cholesterol en triglyceriden, wat leidt tot het metabool syndroom. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid verklaarde dat fructose de voorkeur heeft boven sucrose en glucose in met suiker gezoete voedingsmiddelen en dranken vanwege het lagere effect op de postprandiale bloedsuikerspiegels, en merkte op dat "hoge inname van fructose kan leiden tot metabole complicaties zoals dyslipidemie, insulineresistentie en verhoogde viscerale adipositas ". Het Wetenschappelijk Adviescomité voor Voeding van het VK in 2015 betwistte de beweringen dat fructose stofwisselingsstoornissen veroorzaakt, en stelt dat "er onvoldoende bewijs is om aan te tonen dat de inname van fructose, op niveaus die worden geconsumeerd in het normale Britse dieet, leidt tot nadelige gezondheidsresultaten onafhankelijk van eventuele effecten aan zijn aanwezigheid als onderdeel van totale en vrije suikers.

Natuurlijke bronnen van fructose zijn onder meer fruit, groenten (inclusief suikerriet) en honing. Uit deze bronnen wordt vaak fructose verder geconcentreerd. De hoogste voedingsbronnen van fructose zijn, behalve pure kristallijne fructose, voedingsmiddelen die tafelsuiker (sucrose), high-fructose glucosestroop, agave-nectar, honing, melasse, ahornsiroop, fruit en vruchtensappen bevatten, aangezien deze de hoogste percentages fructose hebben (inclusief fructose in sucrose) per portie in vergelijking met andere gangbare voedingsmiddelen en ingrediënten. Fructose komt in voedingsmiddelen voor als een vrij monosaccharide of gebonden aan glucose als sucrose, een disaccharide. Fructose, glucose en sucrose kunnen allemaal in een voedingsmiddel aanwezig zijn; verschillende voedingsmiddelen hebben echter verschillende niveaus van elk van deze drie suikers.

Het suikergehalte van veel voorkomende groenten en fruit wordt weergegeven in tabel 1. In het algemeen is de verhouding van fructose tot glucose in voedingsmiddelen met vrije fructose ongeveer 1: 1; dat wil zeggen, voedingsmiddelen met fructose bevatten doorgaans ongeveer een gelijke hoeveelheid vrije glucose. Een waarde die hoger is dan 1 geeft een hoger aandeel fructose aan glucose aan, en lager dan 1 een lager percentage. Sommige vruchten hebben een grotere verhouding van fructose tot glucose dan andere. Zo bevatten appels en peren meer dan twee keer zoveel vrije fructose als glucose, terwijl voor abrikozen het aandeel minder dan de helft minder fructose is dan glucose.

Appel- en perensappen zijn van bijzonder belang voor kinderartsen omdat de hoge concentraties vrije fructose in deze sappen bij kinderen diarree kunnen veroorzaken. De cellen (enterocyten) die de dunne darm van kinderen vormen, hebben minder affiniteit voor fructose-opname dan voor glucose en sucrose. Niet-geabsorbeerde fructose creëert een hogere osmolariteit in de dunne darm, die water in het maagdarmkanaal trekt, wat resulteert in osmotische diarree. Dit fenomeen wordt in meer detail besproken in de sectie Gezondheidseffecten.

Tabel 1 toont ook de hoeveelheid sucrose die wordt aangetroffen in veel voorkomende groenten en fruit. Suikerriet en suikerbiet hebben een hoge concentratie aan sucrose en worden gebruikt voor commerciële bereiding van pure sucrose. Geëxtraheerd suikerriet of bietensap wordt geklaard, waardoor onzuiverheden worden verwijderd; en geconcentreerd door overtollig water te verwijderen. Het eindproduct is 99,9% pure sucrose. Sucrose-bevattende suikers omvatten gewone witte kristalsuiker en poedersuiker, evenals bruine suiker.