Lutetium

Lutetium is een chemisch element met het symbool Lu en atoomnummer 71. Het is een zilverwit metaal dat bestand is tegen corrosie in droge lucht, maar niet in vochtige lucht. Lutetium is het laatste element in de lanthanidereeks en wordt traditioneel tot de zeldzame aarden gerekend. Lutetium wordt soms beschouwd als het eerste element van de overgangsmetalen uit de zesde periode, hoewel lanthaan vaker als zodanig wordt beschouwd.

Lutetium werd in 1907 onafhankelijk ontdekt door de Franse wetenschapper Georges Urbain, de Oostenrijkse mineraloog Baron Carl Auer von Welsbach en de Amerikaanse chemicus Charles James. Al deze onderzoekers zagen lutetium als verontreiniging in de minerale ytterbiumoxide, die voorheen werd gedacht dat volledig uit ytterbium. Het geschil over de prioriteit van de ontdekking vond kort daarna plaats, waarbij Urbain en Welsbach elkaar beschuldigden van het publiceren van resultaten die beïnvloed waren door het gepubliceerde onderzoek van de ander; de eer ging naar Urbain, zoals hij zijn resultaten eerder had gepubliceerd. Hij koos de naam lutecium voor het nieuwe element, maar in 1949 werd de spelling van element 71 gewijzigd in lutetium. In 1909 kreeg Urbain de prioriteit en werden zijn namen officieel aangenomen; de door Welsbach voorgestelde naam cassiopeium (of later cassiopium) voor element 71 werd echter tot de jaren vijftig door veel Duitse wetenschappers gebruikt.

Lutetium is niet een bijzonder overvloedig element, hoewel het aanzienlijk vaker voorkomt dan zilver in de aardkorst. Het heeft weinig specifieke toepassingen. Lutetium-176 is een relatief veel voorkomende (2,5%) radioactieve isotoop met een halfwaardetijd van ongeveer 38 miljard jaar, die wordt gebruikt om de leeftijd van mineralen en meteorieten te bepalen. Lutetium komt meestal voor in combinatie met het element yttrium en wordt soms gebruikt in metaallegeringen en als katalysator bij verschillende chemische reacties. 177Lu-DOTA-TATE wordt gebruikt voor radionuclidetherapie op neuro-endocriene tumoren. Lutetium heeft de hoogste Brinell-hardheid van alle lanthaniden, bij 890–1300 MPa.